zapętlona praca wideo

Kateřina Olivová na NARRACJE przygotowała dwie powiązane ze sobą prace: krótki film przedstawiający syrenę o głowie karpia krzyczącą w stronę morza oraz rozbudowany performans również z udziałem syreny – tym razem kąpiącej się we wrzącym jacuzzi. Olivová analizuje różne wcielenia baśni o małej syrence, ich psychologiczne i metaforyczne znaczenia, odnosząc je do aktualnych kwestii feministycznych. W baśni mała syrenka pragnie wyrwać się z dotychczasowego życia: daje się omamić fantazji o księciu, którego ledwie zna, marząc, by zabrał ją do ziemskiej rzeczywistości. Co znamienne, gdy staje się kobietą, traci głos – traci to, o co na przestrzeni całej historii patriarchatu kobiety tak intensywnie walczyły. Film z krzyczącym karpiem ilustruje podobny paradoks, choć jego kierunek jest odwrócony – od ryby nie oczekuje się przecież, by mówiła. Jednak ten karp jest wściekły! Odnalazł swój głos, gdy stanął na ziemi. Być może nosi w sobie również głos małej syrenki, która musi wykrzyczeć swój ból. Jest zraniona i zła. Nikt nie będzie jej traktował w ten sposób!

Kolejną inspiracją dla prac prezentowanych przez Olivovą jest mit stworzony przez Drexciya, działający w latach 90. zespół techno z Detroit. Nazwa grupy oznacza podwodny kraj zamieszkały przez nienarodzone dzieci ciężarnych afrykańskich kobiet, które wyrzucono za burtę niewolniczych statków – dzieci te nauczyły się oddychać pod wodą w łonach matek. Mit Drexciya był zapewne częściowo oparty na książce Paula Gilroya The Black Atlantic: Modernity and Double Consciousness (1993). Syreny i istoty wodne Olivovej, jakkolwiek zabawne, kolorowe i śmieszne, są przede wszystkim apelem w imieniu wszystkich istot – lądowych, wodnych lub sytuujących się gdzieś pomiędzy – którym opresyjne systemy zabrały głos. Podobno przez swój ogon syrena łączy się z tym, co pierwotne, z archaicznymi rybami i gadami, z gadzim mózgiem. Być może taki stan „pomiędzy” i łączność z fundamentalnymi prawdami może nie tylko stać się podstawą przetrwania, ale i narzędziem przyszłej emancypacji wszystkich tych, którzy są niedostatecznie reprezentowani, represjonowani, zagrożeni lub cierpiący.

Kamera: Kateřina Konvalinová

Kateřina Olivová (ur. 1984) to performerka, artystka i kuratorka. Jest absolwentką Wydziału Sztuk Pięknych Politechniki w Brnie (Pracownia Projektowania Ciała prowadzona przez Janę Prekovą, później Lenkę Klodovą), gdzie obecnie kontynuuje studia doktoranckie. W swojej twórczości Olivová porusza tematykę kobiecości, cielesności, seksualności, macierzyństwa i uczuć. Głównym medium wykorzystywanym przez artystkę jest ciało, które angażuje w spektakle pełne żywych, tęczowych kolorów, blasku, radości z własnego istnienia i nagości. Nierzadko te wystąpienia balansują na granicy kiczu i celowego zażenowania. W twórczości Kateřiny trudno określić granicę pomiędzy sztuką i życiem – tym bardziej, że bohaterami jej performansów są obok niej samej syn Lev i mąż Alojzy. Olivová pracuje jako kuratorka w Galerii Umakart w Brnie, jest założycielką grupy wsparcia (nie tylko) dla matek artystek Mothers Artlovers i wraz z Dariną Alster i Viktorem Takačem prowadzi pracownię nowych mediów na Akademii Sztuk Pięknych w Pradze. Mieszka w Brnie.