Kaja Domińska i Wojciech Gawroński
Smoke Room (Grota dymna)
2024
instalacja zapachowa, ceramika
Zdaje się, że wszystko zaczęło się tysiące lat temu, po epoce lodowcowej. Zwierzęcymi skórami przesłaniano wejścia do powstałych naturalnie lub wydrążonych przez człowieka grot i w tak zabezpieczonych przestrzeniach za dnia palono ogień. W wyniku trwającego kilka godzin spalania pomieszczenie wypełniał dym: kiedy zaczynał opadać, w przemienionej w saunę grocie pojawiali się ludzie i zwierzęta. Podczas zimnych nocy ich ciała ogrzewały gorące kamienie — polane wodą generowały kłęby oczyszczającej leczniczej pary. W ciepłych grotach skupiały się wszystkie pokolenia, całe rodziny, zazwyczaj nagie, aby oczyszczenie było kompletne.
Grota była jednocześnie ogrzewana ciepłem kamieni i sterylizowana przez dym, co uczyniło ją centralnym punktem ludzkiego życia. Funkcjonowała jako kuchnia, pralnia, szpital, a w zimie po prostu jako dom. To w saunie ludzie rodzili się i umierali, tu toczyło się życie społeczne i duchowe.
Z czasem w życiu człowieka wielu kultur uzdrawiający dym nabrał wymiaru magicznego. Palenie żywicznych, smolących roślin, suszenie ich i utrwalanie żywic, proszkowanie i lepienie w ich stożki, patyczki i inne kształty stało się symbolem celebracji w obrządkach wszystkich religii.
„Smoke Room” zaprasza do kąpieli w dymie. W popielnicach twarzowych, zainspirowanych urnami z wczesnej epoki żelaza kultury pomorskiej, palą się kadzidła powstałe z roślin zebranych na Niedźwiedniku: szyszek, pąków i igieł sosny, dzikiej róży i korzenia prawoślazu.
W dymie łączą się bogata historia i drogocenne zasoby naturalne Niedźwiednika: kadzidła palone przez cystersów przybyłych na te tereny w XII wieku i leczniczy, oczyszczający dym pierwotnej sauny.
KAJA DOMIŃSKA – sensoryczka i perfumiarka. Zajmuje się zarówno kompozycją perfum osobistych, jak i oprawą zapachową dla wydarzeń artystycznych i kulturalnych. Fascynują ją pachnidła, kadzidła i sauny – to, jak przeplatają się, współistnieją i wynikają z siebie nawzajem oraz to, jak uczestniczą w życiu zdrowotnym i duchowym ludzi.
WOJTEK GAWROŃSKI – twórca obiektów wizualnych, projektant graficzny, producent muzyki elektronicznej, lumpiarz. Interesuje go gruz i wszystko, co zgruzowane – dawne, odzyskane, wielowarstwowe i tajemnicze: przedmioty codziennego użytku, architektura, ubrania, dźwięki.